Merhaba

Yaşamı, duygularımızı, düşüncelerimizi, hayallerimizi paylaşmamızı sağlayacak ortak bir dili, okuduğumuz kitaplar üzerine söyleşerek geliştirebiliriz.

Okuduğumuz kitap aynı olsa da, herbirimiz o kitaptan farklı etkilenebiliyoruz; duygularımız ve düşüncelerimiz farklı olabiliyor. Aynı kitabı farklı bakış açılarından görebilmenin, görüşlerimizi tartışmanın, paylaşmanın, okuma arkadaşlığı kurmanın yollarından biri okuma söyleşileri yapmak.

Derneğimizde çocuk-genç-yetişkinlerden oluşan karma gruplarla yürüttüğümüz okuma söyleşilerini nasıl yaptığımızı size sunuyoruz. Kitaplara ilgimizi ve okuma zevkini arttırmayı hedeflediğimiz bu çalışmanın başka deneyimlerle zenginleşeceğine inanıyoruz.

Okuma Kültürü Derneği’nde 2021 yılında 10 yaş üstü çocuk ve gençlik edebiyatından romanlar üzerine söyleşiler yaptık.

Önce yetişkin, çocuk ve genç gönüllülerden okuma grupları oluşturduk.* Gruplarımızda 10 yaş üstü okur da vardı, 60 yaş üstü de. 10-12 yaş grubu okurların önerdiği kitapları seçtik ve o kitaplarla ilgili duygularımızı ve düşüncelerimizi samimi ve rahat bir iletişim ortamında paylaştık.

Siz de farklı yazarlarla, kitaplarla farklı dünyalara açılırken yanınızda duygu ve düşüncelerinizi paylaşmak istediğiniz okuma dostları olsun isterseniz, bir okuma söyleşisi grubu ile hemen başlayabilirsiniz.

Okuma söyleşilerini arkadaşlarınızla, yakınlarınızla, çocuklarınızla, öğrencilerinizle birlikte yapabilirsiniz.

Dilerseniz söyleşi deneyimlerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.

*Söyleşi grubu üyelerimiz, Berfin Ünal, Elif Körkuyu, Kerem Günday, Meyra Yiğit, S. Mert Soysal’a zaman ayırdıkları ve katkıları için çok teşekkür ederiz.

Okuma söyleşisi, ortak kararla seçilen bir kitabın bireysel olarak okunduktan sonra o kitap ile ilgili paylaşımların yapıldığı bir grup etkinliğidir.

İzlediğimiz filmler hakkında konuşmak, grup oyunları oynamak gibi hoşça vakit geçirmenin, birbirimizden bir şeyler öğrenmenin, yakınlaşmanın, birlikte olmanın bir yoludur.

Okuma söyleşileri;

• Rahat bir ortamda, grup halinde yapılıyor.
• Okuyucular bir araya geliyor ve okudukları kitapla ilgili görüşlerini ve duygularını paylaşıyor.
• Grup büyüklüğü 3 kişiden başlıyor, 10 kişiye ve daha ötesine çıkabiliyor.
• Okulda, evde, kütüphanede, parktaya da çevrimiçi olabiliyor.
• Söyleşi süresi 40-50 dakika sürebiliyor.

Okuma söyleşisi yapmaya karar verirseniz aklınızda bulunması iyi olacak bazı başlıkları burada sizinle paylaşıyoruz.

Söyleşi yapmaya karar vermek ilk adım, sonrasında kitap, grup üyeleri, süreç vb. konularda başka kararların verilmesi geliyor. Söyleşi yapmayı bir kez gündeme getirirseniz gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.

İlk önce yola birlikte çıkacağınız hiç olmazsa bir kişiyi yanınıza almanız, diğer adımları kararlaştırken  işinizi kolaylaştıracaktır.

Bu rehberde bizim deneyimlerimizle oluşturduğumuz aşamaları göreceksiniz. Önerimiz, sizlerin kendi grup üyelerinizle aldığınız ortak kararlarla kendi rotanızı çizmeniz.

Söyleşi öncesinde okuma grubunu oluşturmak, okunacak ve üzerine söyleşi yapılacak kitabı belirlemek, buluşma yerini ve süresini belirlemek önemli.

A – Okuma Grubu

Okuma grubunuzu oluşturmaya, yakın çevrenizden çocuk-gençlik roman ve öykülerini okumayı seven yetişkinler ve çocuk-genç tanıdıklarınızdan başlayabilirsiniz.

3 ile 5 kişilik grupların ideal olduğunu söyleyebiliriz. Her üyenin sözünü söyleyebilmesi için kişi sayısını sınırlı tutmak işe yarıyor.

Karma grup yapıyorsanız çocuk ve gençlerle yetişkinlerin sayısı birbirine yakın olmalı.

Grubu oluşturduğunuzda grup olarak nasıl haberleşeceğinize ilişkin bilgi paylaşımını da unutmamak iyi olur.

Grup oluştururken, dilerseniz, çok yakından tanımadığınız ama yakın-larınızın önerdiği kişilere, bir davet mektubuyla ulaşabilirsiniz. Linki tıklarsanız örnek bir davet mektubu göreceksiniz.

B – Hangi Kitap

Grubunuz kitap seçiminde çeşitli yöntemler deneyebilir. Önerilen kitapların tanıtımlarını okuyup karara varmak, sırayla her bir katılımcının önerisini dikkate almak gibi.

Grup kitaba karar verebilmek için bir araya gelebilir, sosyal medya üzerinden ya da çevrimiçi iletişim kurabilir.

C – Süre

Söyleşi süresi 40-50 dakika olabilir. Dilerseniz birden fazla oturum yapabilirsiniz.

D – Buluşma Yeri

Okulda, evde, kütüphanede, mevsime göre bahçe ve parklarda ya da çevrim-içi bir araya gelebilirsiniz. Okumanın yer ve zaman kısıtı yoktur; her yerde ve her zaman okuyabilirsiniz. Söyleşi yapmada ise grup üyelerinin ortak kararı gerekir.

E – Başlamadan Önce

Grubunuzun farklı bir kararı yoksa, söyleşi gününden önce, kitabı okumuş, sizi etkileyen cümle ve paragrafları işaretlemiş olmanız yeterli.

Grubunuz oluştu, kitabı belirlediniz, her bir grup üyesinin kitabı okuyup bitirmesi için ortak bir tarih kararlaştırdınız ve ilk söyleşiniz için bir araya geldiniz. Söyleşi için hazırlıklarınız henüz tamamlanmadı; söyleşinin keyifle sürmesi ve amacına ulaşması için atılacak ufak birkaç adım daha var.

Söyleşiniz için “söz açıcı”yı belirlemeniz,”grup anlaşması” yapmanız gibi.

A – Söz Açıcı

Söyleşi süresinin verimli kullanılması için her söyleşide bir kişi, söz açıcı olabilir.Söz açıcı, söyleşiyi başlatır ve söyleşi başlıklarından biri bittiğinde diğerine geçilmesini sağlar. Aynı zamanda diğer grup üyeleri gibi söyleşiye görüşleriyle katılır. Söyleşi günü, aranızdan kim gönüllüyse o söz açıcı olabilir.

Aklınızda bulunsun, söz açıcı da grubun bir üyesi, gözetmeni değil.

B – Grup Anlaşması

Söyleşiye başlamadan, söyleşi sırasında özen gösterilecek noktaları birlikte kararlaştırabilirsiniz. Birlikte belirlediğimiz iletişim inceliklerine grup anlaşması diyoruz.

Örnek

• Kim konuşuyorsa, ilk yapacağımız, söylediklerine odaklanmak ve sözünü bitirinceye kadar dinlemek olsun.
• Herkes birbirinin görüşünü iyi, kötü, doğru, yanlış diye yargılamadan dinlesin.
• Kimse, söyleşi sırasında ya da sonrasında düşünceleri ya da ifadeleri nedeniyle grup üyeleriyle dalga geçmesin.
• Yaş, cinsiyet, düşünce farklılıkları ne olursa olsun herkes birbirine eşit davransın.
• Paylaşılan özel bilgiler grup içinde kalsın.

Söyleşide farkında olmadan ya da olarak anlaşmaya uymayanlar olabilir. Grubunuzun kararına göre söz açıcının sessiz sembollerle (bir nesneyi göstermek, bir el işareti…) uyarıda bulunmasını isteyebilirsiniz. Böylece söyleşi akıcı bir biçimde devam eder.

Söyleşi öncesi hazırlıkları ve grubun bir araya geldiği ilk anda yapılacakları tamamladıktan sonra artık söyleşiye başlayabiliriz.

Aynı kitabı okuduğumuz birine, genellikle, “Beğendin mi, nasıl buldun?” sorusunu içten bir merakla sorarız. Grubunuzla bu ilk soruyu çeşitlendirirseniz zengin ve derinlikli söyleşiler yapabilirsiniz.

Söyleşilerinizi, kutu içindeki sorular ya da benzerleriyle sürdürmenizi öneririz. Bazen söyleşinin doğallığı içinde, başlıklar iç içe girebilir. Böyle olduğunda, tekrara yol açacak soruları gündeme getirmezsiniz.

Belirlediğiniz süreye ve grup üyelerinin isteklerine bağlı olarak sorulardan yalnızca bir bölümünü seçebilirsiniz.

Söyleşiye nasıl başladığımızı, sorularımızı ve bazı örnek söyleşi bölümlerini burada sizlerle paylaşıyoruz.

Söyleşiye başlarken, söz açıcı, kitabı elimize aldığımızda karşılaştıklarımızla(yazarı, çizeri, kapak tasarımı…) söyleşiyi başlatabilir.

Örneğin, önce kitabın yazarının, çizerinin/resimleyenin, varsa çevirmeninin adını söyler. İlk basım yılını belirtir. Basım yılını bilmek, kitabın ve yazarın değerlendirilmesinde önemli olabilir.

Jules Verne’nin Aya Seyahat romanı 1865 yılında basılmış, romanda anlatılan aya yolculuk 1969’da gerçekleşmiştir. Yazar, gelecekteki bilimsel gelişmeleri hayal edebilmiş ve böyle bir bilimkurgu romanı yaratmıştır.

Bu örnekteki gibi kitabın ilk basım yılının farkındaysak değerini daha iyi kavrarız.

Söz açıcı, yazarla ilgili önemli, ilginç bulduğu bilgileri paylaşmak isteyenlere söz verebilir. Öte yandan yazar hakkında bilgiler gündeme getirilmeyebilir de.

Katılımcılar, söyleşinin akışını, hangi konulara öncelik vereceklerini kendileri belirler.

Söz açıcı, kapak tasarımı ve kitaptaki resimlerle ilgili görüşleri sorabilir ve kendi düşüncelerini de paylaşabilir.

• Kapağı beğendiniz mi?
• Kitabı bitirdiğinizde kapağın, konuyu iyi yansıttığını düşündünüz mü?
• Kitap içindeki resimlerin dışında, başka hangi olayların, yer ya da kişilerin resimlenmesini isterdiniz?
• Kitabı nasıl, nerede, ne kadar sürede okudunuz?
• Hangi cümle ya da paragraflar sizi etkiledi, neden?
• Kitabı okurken neler hissettiniz?
• Kitapta sizi etkileyen karakterlerden birine neler söylemek isterdiniz?
• Kitabı okurken kendi yaşantılarınızla nasıl bir bağ kurdunuz?
• Kitapla birlikte neleri düşündünüz, kendinize ne gibi sorular sordunuz?
• Kitapta neleri beğendiniz, neleri beğenmediniz?
• Yazara neler söylemek isterdiniz?
• Kitapla ilişkilendirerek oynayabileceğiniz bir oyun ya da birlikte yapabileceğiniz bir etkinlik var mı?
• Okuyup bitirdikten sonra kitapla ilgili ne yaptınız?

Söyleşiyi bitirmek her zaman çok kolay olmayabilir. Grup üyelerinin aklında önceden planladığı ya da söyleşi sırasında farkettiği paylaşılmak üzere bekleyen pek çok şey vardır. Ancak söyleşi önceden planlandığı şekilde bitirilir. Bu noktada geriye, söyleşinin başına dönüp tüm paylaşılanları gözden geçirebilirsiniz.

Söyleşiyi gözden geçirme

Söyleşi bittiğinde söylesi sırasında yapılan paylaşımları gözden geçirmek üzere;

• Ortak görüşlerin altını çizebilirsiniz,
• En çok üzerinde durulan konuları hatırlayabilirsiniz,
• Dikkat çeken yorumları kısaca özetleyebilirsiniz.

Bazen bitirmek başlamaktan daha zordur. Özellikle de keyifli, ufuk açıcısıcacık bir sohbeti geride bıraktıysanız.

Okuma söyleşisi yapmaya karar verirseniz bizim önerilerimizi yeniden gözden geçirebilir, nasıl bir söyleşi olacağını grup üyeleriyle birlikte tasarlayabilirsiniz. Her grup, üyelerinin özelliklerine, beklentilerine, alışkanlıklarına göre kendine özgüdür, benzersizdir.

Söyleşilerinizin akıcı, rahat geçmesi için kendi rotanızı çizebilirsiniz. Zevkle okumak, okurken ve paylaşırken keyif almak için kendi keşiflerinizi yapabilirsiniz.

Bir kitabı kendi başımıza okuduğumuzda dünyamız değişir, büyür, zenginleşir. Okuduktan sonra düşüncelerimizi, duygularımızı, değişimlerimizi paylaştığımızda ise dünyalarımız birlikte büyür.

Deneyin, görün.

Yolunuz açık, söyleşileriniz keyifli olsun.

Aşağıdaki davet mektubunu kendinize göre kişiselleştirebilirsiniz:

MERHABA DENİZ,

ADIM AYLİN GEZER, SİZE BU NOTU/ÇAĞRIYI ORTAK ARKADAŞIMIZ AHMET’İN ÖNERİSİYLE YAZIYORUM. BİZ BİR OKUMA GRUBU OLUŞTURDUK. HEPİMİZİN ORTAK KARARIYLA BİR KİTAP SEÇİP BELLİ BİR SÜRE SONRA O KİTAP HAKKINDA GÖRÜŞLERİMİZİ PAYLAŞMAK ÜZERE TOPLANMAYI PLANLIYORUZ.

GRUBUMUZ BEN AYLİN, DOĞA (İKİMİZ DE 8. SINIFTAYIZ), DİLEK (10.SINIFTA) VE MERT’TEN (9.SINIFTA) OLUŞUYOR. ŞU ANDA DÖRT KİŞİYİZ; AHMET BU DÖNEM BİZE KATILAMAYACAĞI İÇİN SİZİ ÖNERDİ. BİZE KATILIRSANIZ ÇOK MEMNUN OLURUZ.

SÖYLEŞİLERİMİZE, OKUMA KÜLTÜRÜ DERNEĞİ’NİN WEB SAYFASINDAKİ OKUMA SÖYLEŞİLERİ REHBERİ’NDEN YARARLANARAK BAŞLAMAK İSTİYORUZ. REHBERİ, WEB SAYFASINDAN (WWW. OKUMAKULTURU.ORG.TR) İNCELEYEBİLİRSİNİZ. REHBERDEKİ SÖYLEŞİ SORULARI BİZİM HOŞUMUZA GİTTİ, MERAK UYANDIRDI.

EVLERİMİZ YAKINMIŞ; SÖYLEŞİLERİ SÜRDÜREBİLİRSEK, BAZEN ANITPARK’TA, BAZEN BİRİMİZİN EVİNDE, BAZEN SAKİN BİR KAFEDE TOPLANABİLİRİZ..

ÇAĞRIMIZLA İLGİLENİRSENİZ KURDUĞUMUZ WHATSAPP GRUBUNA SİZİ HEMEN EKLERİM.

GRUPTA OKUYACAĞIMIZ İLK KİTABI SEÇMEK İÇİN YAZIŞMAYA HEP BİRLİKTE DEVAM EDERİZ.

EN KISA SÜREDE HABERLEŞMEK VE GÖRÜŞMEK DİLEĞİYLE…

AYLİN